Świątniki

Ślady osadnictwa sięgają epoki kamienia. Odkryto także pozostałości średniowiecznej osady. Nazwa tej miejscowości w ciągu wieków ewaluowała zaczynając od: Sanctuarii, Schwantniky, Swentnik i Schwentnik, Schwantnig, Schwundnig, Schwundnig Groß i dalej do 1945 r., potem – Świątniki.

Miano wsi jest pochodzenia słowiańskiego i oznacza wieś służebną zamieszkałą przez sługi kościele. Wywodzi się od słowa świątnik – sługa kościelny pilnujący i sprzątający kościół, dzwoniący w czasie uroczystości kościelnych.

Tereny obecnej wsi Świątniki w I połowie XII w. należały do Piotra Włostowica, wielmoży śląskiego, i wchodziły w skład Trebnichy – klucza dóbr skupionych wokół Trzebnicy. W latach 1203-1218 Henryk Brodaty, wnuk Wygnańca, tworząc podstawy bytu swojej fundacji klasztoru cysterek w Trzebnicy, nadał mu również wieś Świątniki. Potwierdza to dokument z 1218 r., który mówi: o wbiciu kamienia granicznego tam gdzie płynie potok między sanctuariis naprzeciwko Trzebnicy, a dobrami biskupstwa wrocławskiego.

Wieś rządziła się prawem polskim. W 1410 r. klasztor miał tu 5 gospodarstw, od których pobierał czynsze. Swoje dobra – dwa gospodarstwa, mieli tutaj również dzwonnicy z Wrocławia.

Nowożytne dzieje wsi, według dostępnej literatury przedmiotu są mało znane. Z dokumentu z 1803 r. wynika, że klasztor posiadał tu folwark. Istniało także sołectwo. Po kasacji opactwa cysterskiego w 1810 r., dobra klasztorne zostały skonfiskowane. W ciągu XIX w. powstała duża własność gminna, z której w XX w. utworzono przez parcelację i sprzedaż kilka mniejszych własności ziemskich. Od 1888 r. funkcjonowały tu tzw. wolne dobra.

Świątniki to niewielka wioska o układzie wielodrożnym, w której był wiatrak i kuźnia. W 1895 r. liczyła 16 zagród, w których żyło 102. osoby, a w 1905 r. w 17 domostwach mieszkało już tylko 85 ludzi. Wieś gospodarowała na 237 ha ziemi. Oprócz tego istniały jeszcze majątki właścicieli ziemskich, które liczyły 50 ha gruntu. Jednak ich wielkość ulegała zmianie i w 1937 r. w ich posiadaniu było już 204 ha ziemi. Liczba ludności wsi od 1905 r. wzrosła. W 1939 r. liczyła 128 mieszkańców. Spośród mieszkańców wsi odnotowano nazwisko Petera Augusta, ur. w 1840 r. w Świątnikach, uczestnika wojny niemiecko-duńskiej w 1864 r., który w lipcu tego roku utonął podczas kąpieli.