Małuszyn

Na terenie wsi znajduje się wiele stanowisk archeologicznych. Odkryte w nich znaleziska pozwalają stwierdzić istnienie na tym terenie osadnictwa w okresie kultury pucharów lejkowatych (epoka neolitu) jak też kultury łużyckiej – cmentarzysko ciałopalne (epoka brązu) oraz kultury przeworskiej i wpływów rzymskich, a także ślady osadnicze z X i XII w.

Po raz pierwszy nazwa tej wsi Malusino została zapisana w 1203 r. Potem jej zapis ulegał zmianie: Malusici, Malschitz, Malschicz, Maluschuez, Maluschütz potem Erbenfelde, a od 1946 – Małuszyn. Pochodzenie nazwy wsi jest nieznane, mimo to można sądzić, że ma ona rodowód słowiański. Wskazuje na to zmiana jej nazwy w 1936 r. na odmiennie brzmiącą niemiecką.

Małuszyn był wsią książęca, którą Henryk Brodaty nadał w 1203 r. klasztorowi cysterek w Trzebnicy, a w następnym roku osiedlił w niej siedem rodzin chłopskich

W 1250 r. Henryk III Biały, na prośbę ksieni klasztoru trzebnickiego, Gertrudy, córki Henryka Brodatego, zezwolił na lokację Małuszyna jako wsi na prawie średzkim. Jednak lokacja ta została zawieszona i trudno określić, kiedy ją zrealizowano. Pierwsza wiadomość o wsi rządzącej się tym prawem pochodzi z 1384 r. Ówczesny sołtys Mitzko – posiadał łan ziemi wolny od czynszu i pobierał 1/3 część dochodów od kar sądowych – sprzedał sołectwo za 50 marek Michałowi, a w 1453 r. sołectwo to kupił Mathis. W 1410 r. klasztor posiadał 7 łanów we wsi i gospodarstwo ze sprzężajem w sołectwie. Na terenie Małuszyna nie było dóbr szlacheckich, ale wykształciła się duża własność gminna. Klasztor zachował swoją własność w postaci folwarku do kasaty opactwa cysterskiego w 1810 r. Następnie majątek ten przeszedł w ręce prywatne. W 1920 r. gospodarstwo rolne w tej wsi zakupiły siostry boromeuszki, nowe właścicielki klasztoru trzebnickiego.

Małuszyn to bardzo mała wioska, która z ulicówki przekształciła się w wielodrożną ze skrzyżowaniem dróg z trójkątnym placem. Na przełomie XIX i XX w. w 15 zagrodach żyło około 92 osób. Gospodarstwa chłopskie posiadały łącznie 206 ha ziemi, a areał dóbr, które były w rękach prywatnych, w 1931 r. wynosił 113 ha.